Tanah
Melayu telah mencapai kemerdekaannya pada 31 Ogos 1957 setelah lebih 400 tahun
dijajah oleh pelbagai kuasa luar. Malaysia lahir enam tahun selepas Tanah
Melayu merdeka. Negara baru ini hasil gabungan Tanah Melayu dengan
Singapura, Sabah (Borneo Utara) dan Sarawak. Idea pembentukan Malaysia
tercetus pada 27 Mei 1961 melalui ucapan yang dibuat oleh Perdana Menteri
Perselutuan Tanah Melayu, Tunku Abdul Rahman.
Video di bawah ini
menerangkan sedikat sebanyak tentang langkah-langkah pembentukan Malaysia.
Pengaruh komunis yang semakin
meluas di Asia Tenggara, terutama Singapura membimbangkan Kerajaan Persekutuan
Tanah Melayu. Pengaruh komunis mula menyusup masuk ke dalam parti yang
memerintah Singapura sejak tahun 1959, iaitu Parti Tindakan Rakyat (PAP)
pimpinan Lee Kuan Yew. Kegiatan dan pengaruh komunis semakin kuat apabila bekas
anggota PAP berhaluan kiri menubuhkan Barisan Sosialis yang dipimpin oleh Lim
Chin Siong. Kekalahan calon PAP dalam dua pilihanraya kecil.
Pada tahun 1961 bagi kawasan Hong
Lim dan Anson memperlihatkan pengaruh komunis semakin merebak di Singapura.
Perkembangan ini membimbangkan Tunku Abdul Rahman kerana beliau khuatir
Singapura akan dikuasai oleh pihak komunis dan keadaan ini boleh mengancam
keselamatan Tanah Melayu. Oleh itu, Tunku berpendapat penubuhan Malaysia akan
dapat menyekat pengaruh komunis daripada merebak di Singapura.
2.MEMBERI KEMERDEKAAN
KEPADA SABAH, SARAWAK, BRUNEI DAN SINGAPURA.
Menerusi penubuhan Persekutuan
Malaysia, negeri-negeri seperti Sabah, Sarawak, Brunei dan Singapura akan
mendapat kemerdekaan lebih awal daripada yang dijangkakan. Ini memandangkan
negara-negara berkenaan masih lagi berada di bawah penjajahan British semasa
cadangan ini ditimbulkan. Dalam hal ini, Sabah dan Sarawak diletakkkan dalam
status negeri jajahan, manakala Singapura dan Brunei diletakkan sebagai negeri
naungan.
Dalam perancangan penubuhan
Persekutuan Malaysia, Malaysia akan ditubuhkan dalam tempoh dua tahun. Tetapi
jika Sabah dan Sarawak cuba mencapai kemerdekaan secara berasingan, besar
kemungkinan kemerdekaan itu tidak akan tercapai biarpun dalam tempoh lima tahun
ataupun sebaliknya. Jadi, dengan menyertai Malaysia, Kemerdekaan Sabah dan
Sarawak boleh disegerakan.
Dalam tahun-tahun 1960-an, kerajaan
British sebenarnya sedang dalam pertimbangan untuk memberi kemerdekaan kepada
tanah-tanah jajahannya. Namun Sabah dan Sarawak merupakan wilayah jajahan
British yang belum bersedia untuk merdeka apatah lagi untuk berdikari kerana
suasana ekonomi dan politiknya yang kurang memuaskan. Tunku Abdul Rahman
berpendapat kerajaan British tidak bercadang untuk memberi kemerdekaan kepada
Sabah dan Sarawak walaupun dalam masa lima tahun. Oleh itu, Tunku percaya
dengan membawa masuk Sabah dan Sarawak ke dalam Malaysia akan lebih memudahkan
dan mempercepatkan kemerdekaan dua wilayah ini disamping dapat mengelakkan
hasrat komunis untuk membentuk tampuk pemerintahannya.
Sekiranya kemerdekaan tidak
diberikan kepada wilayah tersebut, pihak British khuatir wilayah tersebut akan
dipengaruhi oleh komunis dan akan menyebabkan British akan hilang kepentingan
ekonomi dan sosial pada masa yang akan datang. Disamping itu, terdapat juga
pengaruh-pengaruh luar seperti Filipina dan Indonesia yang berminat terhadap
negeri Sabah, Sarawak dan Brunei.
3.PERKONGSIAN FAEDAH EKONOMI
Melalui Persekutuan Malaysia,
negara-negara anggota akan dapat mengadakan kerjasama ekonomi dan
perdagangan. Negara-negara anggota yang kaya dengan sumber ekonomi boleh
membantu negara-negara anggota yang miskin dan kekurangan sumber ekonomi.
Ini bermaksud Sabah dan Sarawak yang belum maju dari segi ekonomi akan dibantu
oleh Tanah Melayu, Singapura dan Brunei
4.MEMBELA MASYARAKAT BUMIPUTERA
DI SABAH DAN SARAWAK
Sebelum penyertaan Sabah dan
Sarawak ke dalam Malaysia, nasib penduduk di wilayah ini tidak sama dengan
nasib penduduk di Semenanjung Tanah Melayu, terutama golongan Bumiputera.
Kebanyakan jawatan dan kegiatan ekonomi di wilayah-wilayah tersebut dipegang
oleh bangsa asing. Sebahagian besar penduduk pula terlibat dalam sektor
pertanian dan penggunaan tanah untuk sistem penanaman tetap hanya pada kadar 3%
sahaja. Jika kedua-dua wilayah tersebut digabungkan ke dalam Persekutuan
Malaysia, Kemungkinan layanan istimewa akan diberikan kepada penduduk
Bumiputera Sabah dan Sarawak adalah lebih besar. Malahan, kedudukan dan
keistimewaan Bumiputera telah termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan
Malaysia.
Sistem perhubungan di kedua-dua
wilayah ini juga daif, infrastrukturnya masih bergantung pada sungai-sungai dan
perjalanan udara. Adalah sukar untuk mewujudkan perhubungan darat secara besar-besaran.
Selain itu, golongan Bumiputera di kedua-dua wilayah ini juga tidak mendapat
layanan yang baik daripada kerajaan British manakala orang-orang luar yang
datang ke wilayah ini diberi perhatian. Justeru, tahap pendidikan, penguasaan
ekonomi, kadar celik huruf dan pengisian jawatan kerajaan lebih tinggi di
kalangan orang luar. Kaum Bumiputera yang mempunyai pendidikan tinggi sangat
sedikit dan faktor ini membataskan peluang mereka untuk menjawat sebarang
jawatan dalam kerajaan.
5.MENJAGA HAK KEPENTINGAN KAUM
BUMIPUTERA
Pembentukan persekutuan yang
terdiri daripada Tanah Melayu, Sabah, Sarawak, Brunei dan Singapura adalah
untuk menjaga kepentingan dan kedudukan kaum Bumiputera. Menurut Tunku Abdul Rahman, gagasan
pembentukan Malaysia perlu menggabungkan wilayah-wilayah Borneo kerana
percantuman di antara Tanah Melayu dengan Singapura sahaja akan menghilangkah
majoriti penduduk Melayu. Ini
kerana singapura mempunyai 80% penduduk bukan Melayu dan apabila dicantumkan
ini akan menghlangkan majoriti penduduk Melayu.
Apabila pencantuman berlaku antara
Tanah Melayu dan Singapura sahaja, bilangan masyarakat Cina akan menjadi 43.5%,
sementara orang Melayu menjadi 43%. Ini kerana anggaran penduduk Tanah Melayu
pada tahun 1960, orang Melayu kira-kira 50% dan orang Cina 36.9%. Justeru,
apabila penduduk Sabah dan Sarawak diambil kira, bilangan kaum Bumiputera
termasuk Melayu akan menjadi 46.3%, sementara orang Cina menjadi 42.4%. Ini
bermaksud untuk menjamin kedudukan orang Melayu dan Bumiputera tidak terancam,
kemasukkan Sabah dan Sarawak membolehkan kumpulan Melayu dan Bumiputera kekal
sebagai kumpulan terbesar.
Wujud banyak penentangan pada
peringkat awal sehingga lahir bebrapa buah parti politik yang meluangkan
penubuhan atas sentimen pro atau anti-Malaysia. Parti politik pertama di
Sabah lahir pada bulan Ogos 1961 dengan penubuhan Pertubuhan Kebangsaan Sabah
Bersatu (United National Kadazan Organization-UNKO) yang dipimpin oleh Donald
Stephens. Parti ini secara jelas menentang pembentukan Malaysia, malah
mula memperjuangkan kemerdekaan Sabah. Pada bulan Jun 1962 Pasok Momogun
Kebangsaan Borneo Utara yang dipimpin oleh G.S. Sundang telah ditubuhkan untuk
memperjuangkan kemerdekaan Sabah.
Hanya Pertubuhan Kebangsaan Sabah
Bersatu (United Sabah National Organization – USNO) yang dipimpin oleh Tun
Mustapha Datu Harun sahaja yang menyokong idea penubuhan ini.[4] Namun
menjelang lewat tahun 1962 dan awal 1963, sebahagian besar penduduknya
mula berubah fikiran setelah menerima penerengan mengenai pembentukan Malaysia.
2.Sarawak
Parti Negara Sarawk (Sarawak United
People’s Party – SUPP) dan Parti Kebangsaan Sarawak (Sarawak National Party –
SNAP) secara jelas menentang cadangan peggabungan ini. SUPP ditubuhkan
pada 12 Jun 1959 dan dipimpin oleh Ong Kee Hui. Manakal SNAP diketuai
oleh Stephen Kalong Ningkan.Hanya Barisan Rakyat Jati Sarawak (Berjaya) sahaja
yang menyokong cadangan tersebut.
3.Brunei
Secara peribadi Sultan Brunei iaitu Sultan Omar Ali Saifuddin menyokong
pembentukan Malaysia. Rakyat Brunei juga
pada peringkat awalnya berminat untuk menyertai gabungan ini. Tetapi mereka berpendapat akan menyertai
gabungan ini selepas mereka mencapai kemerdekaan terlebih dahulu.
4.Singapura
Penduduk Singapura berminat dengan
konsep Persekutuan Malaysia. PAP yang dipimpin oleh Lee Kuan Yew
menyambut baik rancangan ini kerana mendapati partinya terancam dan kurang
mendapat sambutan daripada rakyat Singapura sendiri. Sementara
parti-parti lain seperti Parti Buruh Singapura bersetuju dari segi prinsip
tetap menganggap sebagai suatu yang sukar untuk dilaksanakan. Parti
Rakyat Singapura juga menentang gagasan Malaysia kerana berpendapat ia
merupakan rancangan British untuk mengekalkan pengaruhnya.
REAKSI NEGARA ASEAN 1.Indonesia
Pada
peringkat awal, Indonesia menyokong pembentukan Malaysia asalkan ianya tidak
melibatkan negaranya. Menteri luar Indonesia, Dr. Suhandiri (New York
Times – 13 Nov 1961) pernah menyatakan bahawa Indonesia tidak akan menghalang
penubuhan ini sebaliknya mendoakan supaya kerajaan Persekutuan Tanah Melayu
berjaya dalam rancangannya.
Walau bagaimanapun, sokongan ini
tidak tahan lama apabila Indonesia telah menentang keras dan mengecam
pembentukan ini. Malah mereka juga telah menyokong tindakan Parti Rakyat
Brunei menentang Pembentukan Malaysia pada 8 Disember 1962. Pada 20
Januari 1963, Indonesia telah menyuarakan tentangan dan mengumumkan konfrontasi
dengan melaungkan slogan ‘Ganyang Malaysia’.
Pada 11 Februari 1963, Dr. Subandrio mengisytiharkan dengan rasmi penentangan
kerajaan Indonesia terhadap pembentukan Malaysia. Mereka mendakwa bahawa
tujuan penubuhan Malaysia adalah untuk menyelamatkan getah, bijih timah dan
minyak untuk British. Faktor-faktor pencetus penentangan ialah:
a)Sukarno berasa Tunku Adbul Rahman
membelakangi jirannya apabila membuat pengumuman tanpa berunding dengannya
terlebih dahulu
b)Penubuhan Malaysia
dipercayai mengagalkan rancangan Sukarno untuk menubuhkan empayar Indonesia
Raya (Melayu Raya).
Namun penentangan Indonesia berakhir
pada tahun 1965 apabila Sukarno digulingkan dan tematnya diganti oleh Jeneral
Suharto.
2.Filipina
Presiden Macapagal dan
pegawai-pegawai tinggi kerajaan Filipina menuntut hak Filipina ke atas
Sabah. Mereka juga sebenarnya pernah menuntut Sabah dari pada Kerajaan
British dengan menghantar sepucuk surat rasmi pada 22 Jun 1962. Tuntutan
ini dibuat kerana mereka mendakwa bahawa Sabah terletak di bawah pemerintahan
Kesultanan Sulu suatu ketika dulu. Bagaimanapun, kerajaan British tidak
melayan tuntutan ini dan malah mengingatkan Filipina bahawa sebarang tuntutan
mereka ke atas Sabah sama ada daripada kerajaan Filipina atau orang
perseorangan akan ditentang oleh kerajaan British.
Presiden Macapagal telah membuat kecaman secara terbuka terhadap penubuhan ini
semasa kongres Filipina pada 28 Januari 1963. Fenomena ini menyebabkan
hubungan diplomatik anatara Persekutuan Tanah Melayu dengan Filipina
terjejas. Walaupun Filipina meneruskan tuntutan mereka selepas penubuhan
Malaysia, tuntutan ini gagal keran tinjauan dan siasatan membuktikan penduduk
Sabah sendiri rela untuk menyertai pembentukan Malaysia.
Proses perbincangan dan perundingan kearah
pembentukan Malaysia ini sebenarnya sangat panjang dan kompleks. Banyak perkara
yang perlu dipertimbangkan dan diatasi sebelum cadangan ini dapat
direalisasikan. Beberapa tindakan juga perlu diambil bagi memastikan
pembentukanini memuaskan hati semua pihak
Video di bawah ini menerangkan proses Pembentukan Malaysia secara
ringkas.
1.JAWATANKUASA PERUNDINGAN PERPADUAN MALAYSIA (MSCC).
Pada bulan Julai 1961, satu
mesyuarat Persatuan Parlimen Komanwel (PKK) cawangan Tanah Melayu dan Borneo
telah diadakan di Singapura. Semasa mesyuarat ini, pemimpin-pemimpin
Persekutuan Tanah Melayu dan Singapura telah mengambil peluang ini untuk
menjelaskan konsep Malaysia kepada perwakilan Sabah, Sarawak dan Brunei yang
hadir ke mesyuarat tersebut.
Penerangan ini didapati telah mengurangkan salah faham, terutama di kalangan
pemimpin tiga wilayah tersebut tentang penubuhan Malaysia. Kesan daripada
persefahaman ini, mesyuarat telah bersetuju untuk menubuhkan Jawatankuasa
Perundingan Perpaduan Malaysia. Jawatankuasa ini dianggotai oleh wakil-wakil
dari semua wilayah yang terlibat dalam pembentukan, sementara Donald Stephens
dilantik sebagai pengerusi jawatankuasa tersebut. Namun, perwakilan Brunei
menganggap diri mereka hanya sebagai pemerhati kerana ketidaksediaaan Brunei
menyertai gabungan.
Secara amnya, jawatankuasa ini berfungsi untuk menerangkan dengan lebih jelas
akan konsep Malaysia kepada orang ramai, khususnya penduduk Sabah, Sarawak dan
Brunei. Untuk tujuan ini, jawatankuasa akan mengumpul dan membandingkan
idea-idea serta pendapat yang dikemukakan berhubung Malaysia.
Keterangan-keterangan dan perbincangan akan dilaksanakan dengan lebih giat
untuk menyegerakan rancangan pembentukan Malaysia ini. Selain itu, jawatankuasa
juga seboleh mungkin berusaha mendapatkan kata sepakat daripada
pemimpin-pemimpin politik di semua daerah terbabit. Semenjak pembentukan
jawatankuasa ini, mereka telah mengadakan perjumpaan sebanyak empat kali, iaitu
pertamanya di Jesselton (Kota Kinabalu sekarang) pada 21 Ogos 1961, kedua di
Kuching pada 18 Disember 1961, ketiga di Kuala Lumpur pada 6 Januari 1962 dan
keempat di Singapura pada 1 Februari 1962.
Dalam perjumpaan-perjumpaan jawatankuasa dan usaha-usaha yang dilaksanakan,
ramai tokoh dari Tanah Melayu dan Singapura seperti Tunku Abdul Rahman sendiri,
Ismail Yusoff, Datu Ong Yoke Lim dan Lee Kuan Yew memainkan peranan yang sangat
penting. Perjumpaan-perjumpaan yang mereka adakan dengan pemimpin-pemimpin
Sabah dan Sarawak telah mendatangkan hasil yang baik.
2.SURUHANJAYA COBBOLD
Suruhanjaya Penyiasat Borneo Utara
atau Suruhanjaya Cobbold telah ditubuhkan setelah satu rundingan dibuat antara
kerajaan Persekutuan Tanah Melayu dengan kerajaan British pada bulan November
1961. Suruhanjaya ini dilantik secara rasmi pada 16 Januari 1962. Suruhanjaya
ini dipanggil Suruhanjaya Cobbold sempena nama ketuanya, iaitu Lord Cobbold
seorang berbangsa Inggeris. Ahli-ahli suruhanjaya ini ialah Lord Cobbold, iaitu
bekas Gabenor Bank England sebagai ketua, Anthony Abell dan David Waterson yang
mewakili kerajaan British, sementara Dato’ Wong Pow Nee dan Tan Sri Mohd.
Ghazali Shafie sebagai wakil kerajaan Persekutuan Tanah Melayu.
Kerajaan United Kingdom dan kerajaan Persekutuan Tanah Melayu bersetuju bahawa
dengan memasukkan Borneo Utara dan Sarawak (bersama-sama dengan lain-lain
negeri) ke dalam Persekutuan Malaysia yang dicadangkan itu, banyak faedah
diperoleh rakyat Negara-negara yang berkenaan. Matlamat penubuhan Suruhanjaya
Cobbold adalah untuk menyiasat fikiran rakyat Borneo Utara dan Sarawak
berkenaan hal ini dan membuat syor-syor setelah menimbangkan fikiran itu.
Suruhanjaya ini menjalankan tugasnya selama dua bulan bermula pada 19 Februari
1962 dan berakhir pada bulan April 1962. Dalam tempoh dua bulan tersebut,
Suruhanjaya Cobbold telah mengadakan 50 perjumpaan di 35 buah tempat, iaitu 20
di Sarawak dan 15 di Sabah serta telah menemui lebih daripada 4000 orang yang
mewakili kira-kira 690 buah kumpulan. Selain itu, suruhanjaya ini juga
mempelawa dan menerima surat-surat atau memorandum daripada orang ramai untuk
menyuarakan pandangan mereka. Semasa menjalankan tugasnya, suruhanjaya telah
menerima lebih daripada 2000 (lebih kurang 600 pucuk surat dari Sabah dan
selebihnya dari Sarawak ) memorandum yang dikemukakan sama ada oleh
lembaga-lembaga bandaran, ketua-ketua kaum, Majlis Daerah, parti-parti politik,
persatuan-persatuan, dewan-dewan perdagangan, pemimpin-pemimpin agama mahupun
orang perseorangan. Daripada keseluruhan kerja atau tugas yang dilaksanakan
oleh Suruhanjaya Cobbold ini, jelas mereka membuat tinjauan serta penyiasatan
secara menyeluruh dan mewakili sebahagian besar penduduk di kedua-dua wilayah
tersebut.
Suruhanjaya Cobbold menamatkan penyiasatannya pada 18 April 1962 dan kemudian
mengemukakan sebuah laporan penyiasatan kepada kerajaan British kerajaan
Persekutuan Tanah Melayu pada bulan Jun 1962. Menurut laporan suruhanjaya ini,
lebih kurang 80% daripada penduduk Sabah dan Sarawak menyokong pembentukan ini
dan sebahagian besar daripada mereka ialah kaum Bumiputera. Secara keseluruhan,
bentuk sokongan masyarakat Sabah dan Sarawak terbahagi kepada tiga golongan
iaitu:
a.1/3 daripada dua buah negeri ini menyokong penuh
penggabungan tanpa syarat.
b.1/3 lagi turut menyokong, tetapi
dengan syarat-syarat dan jaminan tertentu.
c. 1/3 lagi separuhnya mahukan
kemerdekaan dahulu sebelum bergabung dan separuhnya yang menentang kerana mahu
kekal dalam pemerintahan British. Bilangan yang menentang ini dicatatkan hanya
lebih kurang 20% sahaja.
Video di bawah ini menenrangkan sedikit banyak tentang Suruhanjaya
Cobbold.
3.JAWATANKUASA ANTARA KERAJAAN
Selepas Suruhanjaya Cobbold membuat
laporan yang agak memuaskan, tugas untuk merangka syarat-syarat Persekutuan
secara terperinci telah dilakukan oleh sebuah jawatankuasa yang dipanggil
Jawatankuasa Antara Kerajaan (JAK) yang diketuai oleh Lord Landsdowne yang
bertindak sebagai Pengerusi, Tun Abdul Razak Hussein sebagai Timbalan
Pengerusi, wakil-wakil kerajaan British dan wakil-wakil negeri Sarawak, Sabah
dan Singapura.
Jawatankuasa ini telah membentuk satu perlembagaan khususnya yang melibatkan
permintaan Sabah dan Sarawak berdasarkan memorandum yang diterima daripada
parti-parti politik di Sabah dan Sarawak.
Laporan yang dibuat oleh jawatankuasa ini menggunakan Perlembagaan Persekutuan
Tanah Melayu 1957 dan Laporan Suruhanjaya Cobbold serta cadangan yang dibuat
oleh Jawatankuasa Perundingan Perpaduan Malaysia sebagai asas. Perlembagaan
yang dibentuk ini telah disahkan oleh kerajaan British pada 9 Julai 1963.
Antara perkara yang menjadi teras utama dalam perlembagaan tersebut ialah:
a)Agama Islam dijadikan agama rasmi bagi seluruh Persekutuan
Malaysia, kecuali Sabah dan Sarawak.
b)Bahasa Melayu telah
dijadikan bahasa rasmi Persekutuan Malaysia, tetapi kelonggaran diberikan
kepada Sabah dan Sarawak untuk menggunakan bahasa Inggeris dalam
perkara-perkara rasmi selama 10 tahun selepas kemasukan ke dalam Persekutuan.
c)Kuasa kawalan imigresen di
Sabah dan Sarawak akan diserahkan kepada kerajaan negeri masing-masing walaupun
peruntukan tersebut di bawah kawalan kerajaan pusat. Ini adalah untuk memberi
keyakinan kepada Sabah dan Sarawak bahawa tujuan Tanah Melayu bukanlah untuk
menjajah negara tersebut.
d)Sistem pendidikan masih
dikekalkan sehingga Majlis Negeri membuat pindaan.
e)Sabah diberikan 24 perwakilan
Parlimen, manakala Sarawak 16 dan Singapura 15 buah kerusi.
4.REFERENDUM SINGAPURA
Jika peristiwa di Sabah dan Sarawak
melibatkan penyiasatan oleh Suruhanjaya Cobbold, Singapura turut membuat satu
pungutan suara yang dipanggil Referendum Singapura. Kerajaan Singapura membuat
keputusan untuk mengadakan referendum sebagai satu cara meninjau pendapat
penduduk Singapura untuk mendapatkan kepastian dan pendirian rakyat Singapura
berhubung penubuhan Malaysia. Secara keseluruhan, pungutan suara ini bukan
bertujuan untuk membenarkan rakyat Singapura menolak penubuhan Malaysia, tetapi
menerima cadangan ini dengan pendirian mereka yang tertentu.
Kerajaan Singapura membuat keputusan ini kerana yakin sebahagian besar parti
politik di Singapura menyokong cadangan Malaysia, cuma pandangan dan pendirian
mereka juga perlu diambilkira. Soal menolak sudah tidak wujud, tetapi soal
penubuhan perlu dibincangkan. Dalam pungutan suara ini, rakyat Singapura diberi
tiga pilihan, iaitu:
a. Pilihan A – rakyat bersetuju untuk bergabung dengan syarat-syarat
yang telah ditetapkan oleh kerajaan Singapura dan Persekutuan Tanah Melayu
melalui Kertas Putih pada bulan November 1961 (secara keseluruhan, pilihan ini
mendapat 397 626 undi).
b. Pilihan
B – rakyat bersetuju untuk bergabung tanpa syarat dan kedudukan Singapura akan
menjadi seperti negeri-negeri Melayu lain di dalam Persekutuan Tanah Melayu
(secara keseluruhan, pilihan ini mendapat 9442 undi).
c. Pilihan
C – rakyat bersetuju untuk bergabung dengan syarat dan faedah yang hampir sama
seperti yang diperoleh wilayah-wilayah Borneo dengan penyertaan ini (secara
keseluruhan, pilihan ini mendapat 144 077 undi).
Referendum Singapura ini telah diadakan pada 1 November 1962. Barisan Sosialis
dan pihak komunis yang tidak bersetuju untuk bergabung dengan Persekutuan Tanah
Melayu telah memulau pungutan suara dengan membuang undi kosong. Namun selepas
referendum selesai, laporan menunjukkan 71% pengundi menyokong pembentukan
Malaysia.
Penganalisis sejarah mendakwa sokongan Singapura ini adalah ekoran
kejayaan kerajaan PAP meyakinkan rakyat berhubung tiada kemungkinan taraf
kerakyatan mereka akan dilucutkan dengan penggabungan, perdagangan antarabangsa
Singapura mungkin merosot jika mereka tidak bergabung dan ancaman komunis akan
dapat dibendung dengan jayanya dengan pembentukan ini. Secara keseluruhannya,
keputusan ini menunjukkan rakyat Singapura bersetuju untuk menyertai Malaysia
dengan memilih syarat A, iaitu pilihan yang dicadangkan oleh kerajaan Singapura
sendiri.
Semenjak Singapura menyertai
Malaysia, banyak perselisihan yang timbul antara kerajaan Singapura dengan
kerajaan Persekutuan di Kuala Lumpur. Perselisihan ini menjadi semakin rumit
dan melibatkan banyak isu yang tiada akhirnya. Malahan tidak mungkin untuk
Singapura terus kekal dalam Malaysia tanpa suasana tegang yang boleh
mencetuskan keganasan. Para pemimpin Malaysia, terutamanya Tunku Abdul Rahman
berpendapat lebih wajar Singapura berpisah daripada Malaysia sebagai jalan
keluar terbaik untuk mengatasi pelbagai krisis yang timbul, demi kepentingan
perpaduan kaum, kestabilan ekonomi dan menghindarkan konflik politik yang
berterusan. Akhirnya Singapura berpisah dari Malaysia pada Ogos 1965.
FAKTOR YANG MENYEBABKAN PEMISAHAN
SINGAPURA DARI MALAYSIA
a. Perlembagaan
Kebanyakkan soal yang berkaitan
dengan perlembagaan berkisar tentang isu ekonomi dan kewangan. Mengikut
perjanjian Malaysia, Singapura diberi kuasa untuk memungut cukai kastam, cukai
eksais dan cukai pendapatan. Selain beberapa kekecualian, semua hasil yang
dikutip akan dibahagikan berasaskan 60% untuk Singapura dan baki 40% lagi untuk
kerajaan Persekutuan. Oleh sebab beban cukai Singapura paling ringan dan
bertambahnya perbelanjaan pertahanan, akibat konfrontasi, kerajaan Persekutuan
bercadang mengkaji semula agihan hasil dan Singapura perlu menyerahkan
60% daripada jumlah hasilnya dan bukanya 40% seperti yang dipersetujui
sebelumnya. Cadangan ini dibantah oleh Singapura kerana mengikut perjanjian
Malaysia, terdapat satu persetujuan bahawa sehingga bulan Disember 1968,
kerajaan Persekutuan perlu mendapat kebenaran kerajaan Singapura sebelum
mengenakan cukai import yang baharu. Kebenaran itu boleh ditangguhkan, jika
sesuatu jenis cukai itu boleh menjejaskan perdagangan bebas Singapura.
Pada bulan Disember 1964, apabila kerajaan Persekutuan membentangkan
belanjawan bagi tahun 1965, terdapat pelbagai cukai baharu yang dikenakan.
Kerajaan Singapura membantah pengenalan cukai-cukai baharu kerana mereka
dikatakan tidak dibawa berunding terlebih dahulu. Pada akhir bulan Februari
1965, Menteri Kewangan, Tan Siew Sin mengarahkan para pengusaha di Singapura
berunding dahulu dengan kerajaan Persekutuan tentang perlindungan tarif,
sebelum membuka kilang. Arahan ini menimbulkan kemarahan para pengusaha di
Singapura sehingga mendapat liputan media yang meluas.
b. Persaingan Politik Antara PAP dan MCA
Keadaan ini dapat dilihat apabila
pada 9 September 1963, Lee kuan Yew telah menyatakan bahawa kegiatan politik
PAP hanya terbatas di Singapura dan PAP tidak bercadang untuk mengambil
bahagian dalam pilihanraya di anah Melayu dalam tempoh lima tahun selepas
penyatuan. Kemudianya, PAP mengubah keputusan itu dan bertanding dalam
pilihanraya umum di Tanah Melayu pada tahun 1964. Pada masa tersebut Tunku
Abdul Rahman menegaskan bahawa PAP tidak diperlukan di Tanah Melayu atas
sifatnya sebagai sebuah parti perkauman Cina. Penglibatan PAP yang terlalu awal
dalam kegiatan politik di Tanah Melayu juga menjejaskan perpaduan kaum,
terutama hubungan UMNO dengan MCA. Malahan, PAP dikatakan berminat untuk
mengantikan MCA bagi mewakili kaum Cina dalam Kerajaan Perikatan.
c. Masalah Perkauman b.
Masalah perkauman ini dapat dilihat
pada hubungan antara UMNO dengan PAP yang menjadi semakin renggang akibat
beberapa peristiwa yang berlaku di Singapura. Setelah menyertai Malaysia, orang
Melayu di negeri itu ‘berasa diri mereka diabaikan’ dan kerajaan Singapura
tidak mengambil tindakan untuk membaiki kedudukan mereka. Oleh itu, beberapa
buah pertubuhan yang mewakili orang Melayu menemui Tunku Abdul Rahman untuk
melaporkan perkara itu. Keadaan menjadi semakin rumit selepas Setiausaha Agong
UMNO, Syed Jaafar Albar menuduh pemimpin PAP, Lee Kuan Yew cuba memecahkan
perpaduan masyarakat Melayu di Singapura. Kerajaan Singapura sering mengencam
golongan yang disifatkan sebagai ‘pelampau’ dalam kerajaan Persekutuan,
terutama Syed Jaafar Albar yang dituduh oleh para pemimpin PAP sebagai
bertanggungjawab menyebabkan tercetusnya rusuhan kaum di Singapura pada bulan
Julai dan September 1964.
Sikap para pemimpin politik di Singapura yang memperjuangkan konsep Malaysian
Malaysia juga kurang disenangi oleh para pemimpin UMNO. Konsep ini seolah-olah
mengenepikan institusi dan mencabar kedudukan istimewa orang Melayu. Pada bulan
Mei 1965, Lee Kuan Yew menubuhkan Malaysian Solidarity Convention sebagai satu
pakatan dikalangan parti pembankang dengan slogan A democratic Malaysian
Malaysia untuk menandingi parti Perikatan. Beliau menyeru diwujudkan satu
‘persamaan hak bagi semua” melalui satu ideologi politik, sosial dan ekonomi
yang sama untuk semua kaum.
Kedudukan negeri-negeri di Tanah Melayu, Singapura, Sabah dan Sarawak dalam
Persekutuan Malaysia juga ditimbulkan oleh para pemimpin Singapura.
Mereka menggalakkan negeri-negeri itu menimbulkan soal perbezaan taraf ekonomi
dan prinsip-prinsip perlembagaan yang telah dipersetujui sehingga sesetengah
pemimpin di Sarawak, Sabah dan negeri-negeri lain bertindak balas. Memandangkan
sebahagian besar pihak pembangkang terdiri daripada bukan Melayu, keadaan ini
seolah-olah mencerminkan penentangan mereka terhadap orang Melayu yang
menguasai kerajaan. Keadaan yang berlaku bukan lagi berbentuk pertikaian antara
PAP dengan UMNO, tetapi lebih menjurus rebutan kuasa politik antara kaum Melayu
dengan bukan Melayu.f
d.Perbezaan Pendekatan Parti Perikatan Dan PAP\
PAP berhasrat untuk mewujudkan
masyarakat ‘bukan perkauman’ secara serta-merta dan berpendapat konflik timbul
akibat wujudnya dua bentuk masyarakat yang berlainan. PAP berminat untuk
berdebat secara terbuka dalam hampir semua isu politik dan melaksanakan
dasar-dasar baharu dengan segera. Parti Perikatan terutama UMNO merupakan parti
yang dibentuk dengan struktur perkauman berdasarkan masyarakat majmuk yang
sedia wujud di Malaysia. Parti Perikatan berpendapat perbincangan secara
terbuka tentang perbezaan kaum boleh mencetuskan ketegangan dan kekacauan.
Perbezaan pendekatan dalam menghadapi isu-isu perkauman ini mencetuskan
pergeseran antara Parti Perikatan dengan PAP.
Hubungan yang tegang antara
Singapura dengan Kerajaan Persekutuan akhirnya tiba dikemuncaknya menjelang Mei
1965 sehingga menimbulkan kebimbangan Tunku Abdul Rahman yang berpendapat
Singapura perlu disingkirkan dari Malaysia. Pada 9 Ogos 1965, Tunku Abdul
Rahman membuat pengumuman rasmi di Parlimen dan membentangkan rang
undang-undang pemisahan Singapura. Rang undang-undang tersebut diluluskan dan
tiada yang menentang atau berkecuali dan keputusan itu diambil tanpa dihadiri
oleh perwakilan Singapura. Pemisahan ini menamatkan pertikaian politik yang
berlarutan antara kerajaan Persekutuan dengan kerajaan Singapura. Pertikaian
itu jika dibiarkan berterusan boleh memburukkan lagi keadaan sehingga
mencetuskan rusuhan kaum dan pertumpahan darah. Setelah pemisahan Singapura,
Malaysia hanya terdiri daripada Persekutuan Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak.
Menerusi penubuhan Persekutuan
Malaysia, negeri-negeri seperti Sabah, Sarawak, Brunei dan Singapura akan
mendapat kemerdekaan lebih awal daripada yang dijangkakan. Ini memandangkan
negara-negara berkenaan masih lagi berada di bawah penjajahan British semasa
cadangan ini ditimbulkan. Dalam hal ini, Sabah dan Sarawak diletakkkan dalam status
negeri jajahan, manakala Singapura dan Brunei diletakkan sebagai negeri naungan.
